ترجمه، تحقیق و اقتباس: ایوب پوزش
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
از غم امروز و فردا رســــته‌ایم
با کسی عهد محبت بسته‌ایم

در دل حق سر مکــــــنونیم ما
وارث موسی و هــــارونیــم ما

یکی از از واجبات برادر داعی این است که همیشه در فکر اصلاح و تزکیه‌ی نفس و روح خود می‌باشد. باید همیشه مواظب خود باشد؛ چون نفس اماره هر آن ممکن است او را دچار مشکل کند یا به مسیر شیطان هدایت نماید. خلیفه‌ی راشد عمر خطاب(رض) این مسأله را خوب درک کرده است که می‌فرماید:« حاسبوا أنفسکم قبل أن تحاسبوا و زنوا قبل أن توزنوا و تهیئوا للعرض الأکبر. »

داعی در جامعه‌ی امروز زیاد احساس غربت می‌کند؛ چرا که می‌بیند مظاهر جدید شهرنشینی به دنبال نابودی ارزش‌ها، اخلاق، اشاعه‌‌ی رذایل و فاحشه در جامعه است. او نیاز به محافظت از نفس خود دارد تا آن را در مقابل تأثیرات بیرونی قوی گرداند. دعوتگران برای مصون نگه‌داشتن نفس از ناملایمات اجتماعی باید پیوسته در فکر خود باشند و کار های زیر را انجام دهند:

1- قیام اللیل (‌مدرسه‌‌ی روحی داعیان)نباید فراموش شود؛ چون مولد ایمان است. خداوند به خاطر اهمیت آن فرموده است: « إن ناشئة اللیل هی أشد وطاً و أقوم قیلا ً.» آیا شما قسمتی از شب را به نماز ایستاده‌‌ای تا خداوند تو را به مقام محمود برساند؛ زمانی که ندای«هل من مستغفر فأغفر له، من یدعونی فأستجیب له، من یسألنی فأعطیه » آمد در خواب غفلت بودی یا بیدار؟ آیا شما عضو گروهی هستی که « تتجافی جنوبهم عن المضاجع» و «کانوا قلیلاً من اللیل ما یهجعون »؛ « أمن هو قانت آناء اللیل ساجداً و قائماً یحذر الآخرة و یرجو رحمة ربه .»

2- خداوند ملایکی دارد که شب و روز ما را می‌پایند هنگام نماز صبح و عصر حاضرند؛ سپس به آسمان عروج می-کنند. خداوند از آنان می‌پرسد :چگونه بندگان من را ترک کردید؟ جواب می‌دهند: آنان را ترک کردیم درحالی که نماز می-خواندند و در حالی پیش آنان رفتیم که مشغول نماز بودند. آیا تو نماز صبح و عصر را به موقع و با جماعت می‌خوانی؟ آیا از آن گروه هستی که پیامبر(ص) در موردشان می‌فرماید :« من صلّی الصّبح فهو فی ذمّة الله فانظر یا ابن آدم لا یطلبنّک الله من ذمّته شیء .»
بخاری و مسلم از ابو هریره روایت کرده‌‌اند که پیامبر(ص) فرمود : « إنّ أثقل صلاة علی المنافقین صلاة العشاء و صلاة الفجر.» آیا تو از این گروه هستی؟

3- خواهر و برادر داعی قلب تو در شبانه‌روز نیاز به سرچشمه‌‌ی زلال و جوشان قرآن دارد تا با آن آرامش پیدا کند و از بیماری شفا یابد. چون قلب مؤمن با ذکر و یاد خدا زنده است. خداوند می‌فرماید: « إنما المؤمنون الذین إذا ذکر الله وجلت قلوبهم...» آیا بعد از نماز صبح آیاتی از قرآن خوانده‌‌ای؟ شنیده‌‌ای که خداوند در مورد قرائت قرآن هنگام صبح چه می‌فرماید؟« إن قرآن الفجر کان مشهوداً .» پیامبر(ص) در این زمینه فرموده است: ‌«إن الذی لیس فی جوفه شیء من القرآن کالبیت الخرب.»

تا دلش از گرمی قرآن تپید
موج بی‌تابش چو گوهر آرمید

4- وقتی که بر سفره‌‌ی غذا می نشینی آیا در مورد هدفی که به خاطر آن غذا می‌خوری تا به تو نیرو بدهد و دستان تو را برای تلاش در راه خدا قوی گرداند، اندیشیده‌‌ای؟ آیا می‌دانی خداوند همه‌‌ی نعمتهای هستی را برای تو و به خاطر تو آفریده است؟ پس شکر آنها را به جای بیاور.

5- وقتی که از خانه خارج می‌شوی باید بدانی اسلام دین تلاش و کوشش است نه سستی و تنبلی. بر تو به عنوان یک مسلمان آگاه واجب است در زمین به دنبال رزق و روزی حلال باشی . آیا به فرموده‌‌ی رسول خدا(ص) عمل کرده‌‌ای که می‌فرماید: « إن الله یحب إذا عمل أحدکم عملاً أن یتقه.»
آیا مال و ثروت خود را با دادن انفاق به نیازمندان پاک کرده‌‌ای؟ زکات مال و دارایی خود را پرداخت کرده‌‌ای؟ آیا می‌دانی پیامبر(ص) فرموده است: « ما أکل أحد طعاماً قط خیراً من أن یأکل من عمل یده.»

6- آیا وقتی که در خیابان و بین مردم در حرکت هستی، وجود خدا را احساس می‌کنی؟ اگر در بازار چشمت به نامحرم افتاد، به خاطر خدا آن را برمی‌گردانی؟ آیا می‌دانی نگاه به نامحرم تیری از تیرهای شیطان است؟ هیچ وقت به یاد یوسف صدیق افتاده‌‌ای که زندان را بر بی اخلاقی ترجیح داد؟ « رب السجن أحب إلی مما یدعوننی إلیه.»

7- حالا از خودت سؤال کن چه قدر در محل کار بر اساس موازین اسلامی برخورد کرده‌‌ای؟ آیا روی دوستان و همکارانت تأثیر گذاشته‌‌ای؟ آیا به دیدارشان رفته‌‌ای تا رابطه‌‌ی خود را با آنان قوی‌تر کنی؟ می‌دانی پیامبر(ص) فرموده است:« لئن یهدی الله بک رجلاً واحداً خیراً لک مما طلعت علیه الشمس و غربت.»
برادرم عزیزم خواهرم گرامی‌ام باید مدتی از وقت خودت را به دعوت اختصاص بدهی. دعوت با زبان، قلم، عمل نیک، اخلاق خوب و... پیامبر(ص) می‌فرماید:« نعم العطیة کلمة حق تسمعها ثم تحملها إلی أخ لک مسلم فتعملها إیاه.»

8- برادر، خواهرم؛ نباید فراموش کنی حتماً در شبانه‌روز مدتی از وقت خود را به مطالعه جهت بالا بردن اندیشه‌‌ی اسلامی خود اختصاص بدهی؛ چون تو در جامعه‌‌ای با فرهنگ، اندیشه و گرایش‌های مختلف، زندگی می‌کنی؛ پس باید بر افکار و اندیشه‌‌های اطراف خود احاطه‌‌ داشته باشی و بتوانی آنها را تحلیل و نقد کنی. آیا روزانه کتابی را مطالعه می‌کنی که سطح فکری، فرهنگی و سیاسی تو را بالا ببرد؟

خامــه‌‌ام از همت فکــر بلند
راز این نه پرده در صحرا فکند

9- خواهر و برادر دعوتگرم حالا از خودت بپرس ببین چه قدر استعداد و توان جانفدایی در راه خدا داری؟ مسائل زیادی وجود دارند که وجود انسان را سنگین می‌کنند و آن را به دنیا و زندگی در آن می‌چسبانند. آیا سعی کرده‌‌ای خود را از وابستگی‌های دنیوی آزاد کنی؟ تعلقات دنیوی اغلب عبارتند از: مال و ثروت، زن و فرزند، شغل و مقام و... باید انسان داعی ابتدا خود را از آن‌ها رها کند تا بتواند راه خود را در پیش گیرد.
داعی باید در هر حال و شرایطی مصلحت اسلام را بر تمام مصالح دیگر ترجیح دهد و هوای نفس را تسلیم شریعت خدا کند. همیشه آماده‌‌ی مرگ در راه خدا باشد.
10- جسم انسان بر او حقی دارد. داعی باید زمینه‌‌ی قوی شدن آن را فراهم کند؛ تا بتواند بار سنگین سفر طولانی و جهاد مستمر را تحمل کند. شایسته است بدانی مؤمن قوی نزد خدا از مؤمن ضعیف بهتر است.

11- عزیزانم راه دعوت اسلامی سخت و دشوار است، مردان زیادی مردانه در این راه جان خود را تقدیم کرده‌‌اند و دیگران در صف قرار دارند تا کی جان خود را تقدیم کنند. امروز نیاز به جهاد دعوت داریم، آن هم با تمام توان تا در میدان مبارزه به اذن خدا پیروز شویم. آیا می‌دانی پیامبر(ص) فرموده است: «من لقی الله بغیر أثر من جهاد لقی الله و فیه ثلمة.» بیایید با خدا معامله کنیم؛ معامله و تجارتی که صد در صد ما سود می‌بریم.« یا ایها الذین أمنوا هل أدلکم علی تجارة تنجیکم من عذاب الیم ...» یا « إن الله اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة ...» چه خوب معامله‌ای است!

12- سروران من امروز آماده کردن افراد دانا و توانا خیلی مهمتر از سیاهی لشکر است.لذا جهاد را در میدان تربیت(جهاد تربیتی) را فراموش نکنید.باید ابتدا افراد مجاهد را تربیت کنید سپس آنان را به میدان جهاد بفرستید. آن گاه شاهد پیروزی سربازان حق بر باطل باشید. خداوند چه خوب و به جا فرموده :
«والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا». اصحاب بدر را به یاد بیاورید که چگونه مردانه در میدان جهاد ایستادند و سپاه دشمن را که از نظر تعداد چند برابر آنان بود شکست دادند. صداقت، ایمان، اخلاص، صبر و بردباری آنان به حدی بود که خداوند مستقیماً سربازان خود را به یاریشان فرستاد. خداوند می‌فرماید:«فضل الله المجاهدین علی القاعدین أجرا عظیماً» .

نحن الذین بایعوا محمداً
على الجهاد ما لقینا أبداً

13- پافشاری بر دعوت اسلامی؛ بر دعوت به سوی خدا پافشاری کنیم و هیچ چیزی ما را از دعوت کردن باز ندارد. به قول مولانا جلال‌الدین محمد بلخی:

مشتری گرچه که سست و باردست
دعوت دین کن که دعوت واردست

باز پران کن حمام روح گیر
در ره دعوت طریق نوح گیر

خدمتی می‌کن برای کردگار
با قبول و رد خلقانت چه کار
(دفتر ششم مثنوی معنوی)

پیامبر گرامی اسلام(ص) را به یاد بیاورید در راه دعوت مردم به اسلام چه زحمت‌ها که تحمل نکرد اما باز دست نکشید. زمانی را به یاد بیاورید که مردم او را با سنگ بیرون کردند و او زیر سایه‌‌ی درخت استراحت می‌کند اما به محض دیدن یک غلام او را به اسلام دعوت می‌نماید. یوسف صدیق را به یاد بیاورید که در زندان هم دست از دعوت دینی برنمی‌دارد. شاید داستان داعی بزرگ توحید همان« رجل» به معنای قرآنی؛ احمد دیدات (رح)را شنیده‌‌اید که شانزده سال با یک نفر مسیحی مکاتبه کرد اما هرگز خسته نشد تا سرانجام آن مسیحی اسلام آورد .

14-داعی باید الگوی عملی آن چیزی باشد که به سوی آن دعوت می کند.سخن استاد فتحی یکن را هرگز فراموش نکنید که می‌گوید: داعی کسی نیست که تنها افکار و نظریات را به اطرافیان منتقل کند تا آن را قبول یا رد کنند؛ بلکه کسی است که بتواند کاری کند که مردم با این افکار زندگی کنند و اخلاق و رفتار آنان بر اساس آن تنظیم شود. آیا می-دانی اسلام در بسیاری از کشورها با الگوی خوب منتشر شد. الگو بودن بزرگان را نگاه کنید. مروزی یکی از یاران امام احمد حنبل(رض) در دوران محنت بر او وارد می‌شود و می گوید: ای استاد خدا می‌فرماید:«لاتقتلوا أنفسکم» . امام فرمود: مروزی از این جا خارج شو نگاه کن چه می‌بینی؟ در بیرون افراد زیادی دید قلم و کاغذ به دست. پرسید چرا این جا هستید؟ گفتند: منتظریم تا امام احمد چیزی بگوید و بنویسیم. مروزی پیش امام احمد حنبل آمد و جریان را گفت. امام فرمود: اینها را گمراه کنم ؟ نفسم را می‌کشم اما اینها را گمراه نمی‌کنم.

خداوند می‌فرماید:«کنتم خیر أمة اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر و تؤمنون بالله.»
برادر و خواهر دعوتگرم باید نفس خود به گونه‌‌ای آماده کنی که مانند سرباز حقیقی همیشه در میدان مبارزه آماده باشی و هیچ وقت سستی را به خود راه ندهی. هنوز دیر نشده است. چرا شما حامل این رسالت به سوی دیگران نباشی؟ پیامبر (ص) دعوت اسلامی را از چهل سالگی تا شصت و سه سالگی پیوسته ادامه داد هیچ گاه در مسیر دعوت سستی به خود راه نداد. دعوتگران مسلمان زمان استراحت، گوشه‌‌گیری و تنبلی تمام شد حالا زمان تلاش و دعوت و ثمردهی است، مواظب باشید از قافله‌‌ی نور که پیامبر (ص) در جلوی آن حرکت می کند باز نمانید.

قبای زندگانی چاک تا کی
چو موران آشیان در خاک تا کی

به پرواز آ و شاهینی بیاموز
تلاش دانه در خاشاک تا کی

به امید به اهتزاز در آمدن پرچم اسلام درسراسر گیتی.


منبع:
ـــــــــــــــ
کتاب« نحو وعی حرکی إسلامی - مشکلات الدعوة و الداعیة» د.فتحی یکن